Επιστημονική βιβλιοθήκη

Διονύσης Δρόσος, Αγορά και κράτος στον A.Smith. Κριτική στην αναδρομική θεμελίωση του νεοφιλελευθερισμού, 1994

Η μελέτη επιχειρεί να καταδείξει ότι η τεκμηρίωση των νεο-φιλελεύθερων απόψεων βάσει επιχειρημάτων που ανατρέχουν στον A.Smith, αποτελεί εγχείρημα αναδρομής που πραγμα- τώνεται, όπως κάθε ιδεολογική ιδιοποίηση, με εκλεκτικό τρόπο – με εμφάσεις, αποσιωπήσεις και ανασυνθέσεις, που εν πολλοίς διαθλούν την προσοχή από τα συνολικά αιτούμενα της σμιθιανής σκέψης. Παρόμοιες απολογητικές αναγνώσεις απο- σπούν το αντικείμενό τους από το ιστορικό του περιβάλλον, με αποτέλεσμα να απαλείφουν «περιττές» ή «ενοχλητικές» διαστάσεις. Οι σκέψεις που εκτίθενται στο βιβλίο δεν αναφέρονται στα προβλήματα της εσωτερικής συνοχής και ανάπτυξης των νεο-φιλελεύθερων επιχειρημάτων καθεαυτών, αλλά στη μελέτη της προνομιακής και δηλωμένης πηγής τους – δηλαδή, του έργου του A.Smith. Υποστηρίζεται ότι ο κριτικός πλούτος της σκέψης του A. Smith παραμένει ανεκμετάλλευτος στο πλαίσιο της «στρατευμένης» ανάγνωσης που υπαγορεύεται από τα νεοφιλεύθερα κελεύσματα.

Το επιχείρημα κλιμακώνεται σε τρεις επάλληλες θεματικές:
α) Η κρατική παρέμβαση, που προσεγγίζεται με την παρακολούθηση της σμιθιανής κριτικής του μερκαντιλισμού με έμφαση στη θεώρηση της αγοράς όχι ως απλού μηχανισμού κατανομής πόρων, αλλά ως έννοιας δια της οποίας συγκρο-τούνται και διακρίνονται το ιδιωτικό και το δημόσιο.
β) Η συγκρότηση της δημοσιότητας στην κοινωνία της αγοράς, που προσεγγίζεται με την παρακολούθηση των σμιθιανών επιχειρημάτων περί επαγωγικού σχηματισμού των ηθικών κανόνων και των κανόνων δικαίου καθώς και περί των κριτηρίων του «σοφού» πολιτικού πράττειν.
γ) Η κριτική που ο A.Smith ασκεί σε αλλοτριωτικές όψεις της κοινωνίας της αγοράς. Η κριτική αυτή προσεγγίζεται κατά τρόπο που τη συνδέει με την όλη προβληματική του A.Smith και που επιτρέπει την αποσαφήνιση των σχέσεων ανάμεσα στα νεωτερικά προτάγματα της σμιθιανής και της μαρξιανής προσέγγισης.